पुरुषांच्या वाढत्या आत्महत्यांचे गूढ — नीरा शहरासमोरील नवी सामाजिक शोकांतिका

 पुरुषांच्या वाढत्या आत्महत्यांचे गूढ — नीरा शहरासमोरील नवी सामाजिक शोकांतिका 

पुरंदर : 

     नीरा शहर व परिसरात गेल्या वर्षभरात घडलेल्या घटनांची मालिका केवळ आकडेवारी नाही, तर समाजाच्या अंतःकरणाला हादरा देणारा वेदनादायी आरसा आहे. पन्नासहून अधिक पुरुषांनी आत्महत्येचा प्रयत्न केल्याच्या घटना समोर येत आहे, आणि हे संख्यात्मक भयावह वास्तव नीरा शहरासाठी चिंतेचे सत्र बनले आहे. 

ही बाब केवळ एखाद्या वैयक्तिक अडचणीची किंवा कौटुंबिक भांडणाची प्रतिक्रिया नाही; तर समोर येणाऱ्या पृष्ठभागाखाली एक सखोल सामाजिक बदल, दबाव आणि मनोव्यथा दडल्या आहेत. 

सुसाईड नोटमध्ये गंभीर कारणे नाहीत — खरे कारण कुठे दडलेय? 

पोलीस यंत्रणा सांगते की आत्महत्येपूर्वी मिळालेल्या चिठ्ठ्यांमध्ये अनेकदा गंभीर कारणांचे भानही नसते. अनेक वेळा कुटुंबीयांच्या प्रतिष्ठेची भीती आणि गावाकडच्या “काय म्हणतील” संस्कृतीमुळे प्रकरणे दडपली जातात.

पण असा प्रश्न निर्माण होतो—

मनाचा घात इतका खोलवर जाऊन बसतो, आणि सुसाईड नोट मात्र वरवरची?

याचा अर्थ खरे कारण समाजाने मान्य न केलेले भावनिक, आर्थिक किंवा सामाजिक दडपण असू शकते. 

आत्महत्या — गुन्हा आणि प्रवृत्ती निर्माण करणारेही तितकेच दोषी 

कायद्यानुसार आत्महत्या करणे किंवा करण्याचा प्रयत्न करणे हा गुन्हा आहेच, पण त्याकडे ढकलणारे, मानसिकदृष्ट्या छळ करणारे, धमकावणारे ही तितकेच जबाबदार आहेत. परंतु वास्तवात हेच लोक दिवसाढवळ्या समाजात उघडपणे फिरताना दिसतात.

बळी पडतो तो भावनिक विवंचना झेलणारा व्यक्ती — आणि सुटतो तो कारण निर्माण करणारा! 

पूर्वी आर्थिक विवंचनेतून, आता सुशिक्षितांकडून आत्महत्येची निवड 

काही वर्षांपूर्वी आत्महत्यांचे प्रमाण आर्थिक दडपण, गरिबी किंवा शिक्षणाच्या अभावाशी जोडलेले होते. परंतु आता सुशिक्षित, नोकरीत किंवा व्यवसायात स्थिर दिसणारे युवकही जीवनाचा शेवट करण्याचा प्रयत्न करत आहेत.

यावरून हे स्पष्ट होते की:

समस्या केवळ आर्थिक नाही, तर मानसिक, सामाजिक आणि संबंधांतील दडपणही वाढले आहे. 

व्याजाचे पैसे, कर्जबाजारीपणा आणि ‘आत्महत्येचे नाटक’ — नव्या प्रवृत्तीचे धक्कादायक रूप 

मागील वर्षभरात काही घटनांमध्ये व्यावसायिक कर्जबाजारीपणा आल्याने तरुणांनी आत्महत्या करण्याचा प्रयत्न केला.

परंतु काही महाभागांनी व्याजाचे पैसे बुडवण्यासाठी आत्महत्येचे नाटक करून उलट कर्जदारालाच गुन्हेगार ठरविण्याचा प्रयत्न केला.

ही प्रवृत्ती केवळ गुन्हेगारीच नाही, तर कर्ज देणारा–कर्ज घेणारा यांच्यातील अविश्वास अधिक खोल करण्यारा सामाजिक आजार आहे. 

आत्महत्येला प्रतिउत्तर म्हणून आत्महत्या?— धोकादायक स्पर्धा 

अलीकडील प्रकरणात हॉटेल व्यवसायिकाने विष प्राशन करून आत्महत्येचा प्रयत्न केला आणि त्याला प्रत्युत्तर म्हणून व्याजाने पैसे देणाऱ्यानेही आत्महत्येचा प्रयत्न केला.

हा प्रकार समाजात एक विकृत मानसिकता रुजवत असल्याचे गंभीर संकेत आहेत.

जणू काही भावनिक दबावाचा “तोडीसतोड” खेळ सुरू झाला आहे. 

नीरामधील पुरुष आत्महत्यांचे गूढ — अनुत्तरित प्रश्न 

साधारणतः महिलांच्या आत्महत्यांबाबत समाज संवेदनशीलपणे बोलतो. परंतु पुरुषांच्या बाबतीत “पुरुषांनी मजबूत असलं पाहिजे”, “दाखवू नका कमजोरी” असे सामाजिक शिकवणीतून दडपण वाढत जाते.

यामुळे पुरुष मन मोकळे करत नाहीत, मदत मागत नाहीत, आणि संकट एकट्याने झेलतात. 

परिणामी प्रश्न कायम उभा राहतो—

नीरा शहरात पुरुष आत्महत्या का वाढत आहेत?

– आर्थिक ताण?

– नातेसंबंधातील तणाव?

– व्यसन, कर्ज, सामाजिक अपेक्षा?

– की पुरुष मनाच्या आरोग्याला दिले जाणारे मर्यादित महत्त्व? 

उत्तर शोधण्याची गरज आता अत्यंत तातडीची आहे.

--- समाजाने आता विचार करायलाच हवा 

नीरा आणि परिसरात ही आत्महत्यांची मालिका ‘सत्रा’सारखी सुरू आहे—

आणि ते थांबवण्यासाठी

✔ कुटुंबांचे मानसिक आरोग्यावरील शिक्षण

✔ युवकांसाठी समुपदेशन

✔ आर्थिक साक्षरता

✔ तणावमुक्तीची साधने

✔ कर्जवसुलीत पारदर्शक प्रक्रिया

✔ आणि भावनिक संवादाची संस्कृती

यांचा गंभीर विचार आवश्यक आहे. 

समस्येचे मूळ शोधले नाही तर उद्या ही संख्या ५० वरून १०० होईल—

आणि समाज हातावर हात धरून पाहत राहील.

---

नीरा शहर व परिसरात पुरुषांच्या आत्महत्येचे सत्र चिंता वाढविणारे!

मागील वर्षभरात पन्नास हून अधिक पुरुषांनी आत्महत्येचा प्रयत्न केल्याचे समोर येत आहे. आत्महत्येच्या आधी सुसाईड नोट ही असते पण त्यात गंभीर कारणं नसल्याचे पोलीस यंत्रणा सांगते. काही वेळा त्या कुटुंबाची बदनामी नको म्हणून प्रकरणे दाबली जात आहेत. 

वास्तविक आत्महत्या करणे किंवा प्रयत्न करणे हा गुन्हा असून, हा गुन्हा करण्यास प्रवृत्त करणारे ही तीतकेच दोषी असतात. हे सर्व पुढील काळात समाजात उजळ माथ्याने फिरताना दिसून येतात. 

पुर्वी अशिक्षित, हालाखीची परिस्थिती असलेले किंवा मोलमजुरी करणारे आर्थिक विवंचनेतून आत्महते सारखे टोकाचे पाऊल उचलत होते. आता सधन कुटुंबातील सुशिक्षित युवक आत्महत्येचे पाऊल उचलत आहेत ही समाजाच्या दृष्टीने चिंता वाढविणारी घटना आहे. 

मागील वर्षभरात व्यावसायिक कर्जबाजारीपणा आल्याने काहींनी आत्महत्या करण्याचा प्रयत्न केला तर काही महाभागांनी व्याजाचे पैसे बुडवण्यासाठी फक्त आत्महत्येचे नाटक करत व्याजाचे पैसे देणाऱ्यांची दाणादाण उडविली अशी ही उदाहरणे आहेत. 

मागील आठवड्यात तर हॉटेल व्यावसायिक युवकाने विषारी औषध पिऊन आत्महत्या करण्याचा प्रयत्न केल्याचे ऐकिवात आला. त्यांच्या या कृतीला प्रतिउत्तर म्हणून व्याजाने पैसे देणाऱ्यांने ही आत्महत्येचा प्रयत्न करत तोडीसतोड उत्तर देऊन वेगळाच पायंडा पडण्याचा प्रयत्न केला आहे. 

नीरा शहर व परिसरात पुरुष आत्महत्या का करतायेत ही न उकलणारे कोडे आहे. 

वरील मुद्द्यांवर आधारीत स्तंभलेखन हवे आहे.